DÜNYA TÜTÜNE HAYIR GÜNÜ (WORLD NO TOBACCO DAY)
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 1987 yılından itibaren 31 Mayıs tarihini tüm dünyada “Dünya Tütüne Hayır veya Dünya Tütünsüz Günü” olarak ilan etmiştir. DSÖ bu tarihte yapılacak etkinliklerle, tüm dünyanın dikkatini tütün ve tütün ürünlerinin solunum yoluyla kullanımının zararlarına ve tütün endüstrisinin negatif propaganda stratejilerine çekerken, tütün ve tütün ürünleri kullanımını azaltacak her türlü yeni önerilerin de toplum gündemine getirilmesini amaçlamaktadır. 31 Mayıs Dünya Tütüne Hayır Gününde ayrıca tüm tütün ve tütün ürünleri kullanıcılarının da 1 gün süreyle bu kullanımını sonlandırmaları teşvik edilmektedir. Ülkemizde de Sağlık Bakanlığı öncülüğünde DSÖ önerilerine paralel olarak “Dünya Tütüne Hayır” gününde çeşitli sosyal projeler ve görsel etkinlikler düzenlenerek tütün ve tütün ürünlerinin solunum yoluyla kullanımının zararları yönünden toplum bilinci arttırılmaya çalışılmaktadır.
Dünya genelinde 1.3 milyar tütün ve tütün ürünleri kullanıcısı olduğu tahmin edilmektedir. Tüm ölümlerin yaklaşık %10’una denk gelecek şekilde her yıl 7 milyon kişi direk tütün ve tütün ürünlerinin solunum yoluyla kullanımına bağlı nedenlerle hayatını kaybetmektedir. Güncel veriler ışığında, tütün ve tütün ürünleri kullanımının tüm dünyada önlenebilir ölümlere yol açan en önemli zararlı etken olduğu söylenebilir. Tütün ve tütün ürünleri tüketiminin insan sağlığına olan zararları sadece KOAH ve akciğer kanseri gibi iyi bilinen hastalıklarla sınırlanmamalıdır. Tüm dünyada en sık ölüme yol açan hastalıklar sıralamasında ilk 2 sırayı alan kalp hastalıkları ve serebrovasküler hastalıkların oluşumu da büyük oranda tütün ve tütün ürünleri tüketimi ile ilişkilidir. Bunların dışında akla gelebilecek her türlü kanser oluşumuna da gene tütün ve tütün ürünlerinin solunum yoluyla tüketiminin değişen oranlarda katkı yaptığını söyleyebiliriz.
Tütün ve tütün ürünlerinin solunum yoluyla tüketiminin yarattığı en önemli sorunlardan bir diğeri de “Pasif Maruziyet”tir. T.C. Sağlık Bakanlığı Pasif Maruziyet’i “tütün ve tütün ürünlerinin solunum yoluyla tüketiminde oluşan ve dışarı üflenen dumanın başkaları tarafından solunması” olarak tanımlamaktadır. Pasif maruziyetin de, değişen oranlarda, doğrudan tütün ve tütün ürünlerinin solunum yoluyla tüketiminin yol açtığı hastalıklara neden olabileceği yönündeki bilgilerimiz her geçen gün artmaktadır. Her yıl dünyada 700 milyon çocuk pasif maruziyet altında kalmakta ve 600 bin kişi de hayatını kaybetmektedir. Pasif maruziyet nedeni ile hayatını kaybedenlerin sayısı tüm trafik kazalarında ve uyuşturucu kullanımına bağlı hayatını kaybedenlerden daha fazladır.
Daha öncesinde de tütün ve tütün ürünlerinin kullanımına karşı sıkı politikalar uygulayan de T.C. Sağlık Bakanlığı, özellikle 2008 yılında 4207 sayılı “Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun” ile kamuya açık tüm kapalı alanlarda ve, 2009 yılında ise özel hukuk kişilerine ait olan alan ve işletmelerde tütün ve tütün ürünlerinin tüketilmesi yasaklanmıştır. Bu girişimlerden beklenen en büyük fayda tıpkı gelişmiş ülkelerde olduğu gibi tütün ve tütün ürünlerinin solunum yolu ile tüketimini ve pasif maruziyeti azaltmak, ve mümkünse de sıfıra indirmektir. Acil devlet politikası haline gelmiş olan ve maddi ve manevi çok büyük kayıplara yola açan bu konularda kesin başarıya ulaşılabilmesi için bu mücadeleye halkımızın da destek veriyor olması son derece önemlidir.
31 Mayıs Dünya Tütüne Hayır veya Dünya Tütünsüz Günü” çerçevesinde yapılacak etkinlik ve faaliyetlerin, tütün ve tütün ürünlerinin solunum yolu ile tüketimini azaltma mücadelesini tüm sağlık çalışanlarının ve halkımızın da desteği ile senenin 365 gününe yayacağına inanıyoruz.
Tüm kamuoyunun bilgisine. Saygılarımızla.
Göğüs Hastalıkları ve Tüberküloz Bilim Dalı Eğitim ve Araştırma Görevlisi
Prof. Dr. Hakan Günen