Prof: Dr. Aylin Babalık
Tüberküloz toplum sağlığını tehdit eden, solunum yolu ile bulaşan bir hastalıktır. Tüberküloz, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Tüberküloz (verem); Mycobacterium tuberculosis basili ile oluşur. İnsandan insana hava yoluyla bulaşır. Öncelikle akciğerlerde olmak üzere tüm organlarda görülebilir. Hastalıktan şüphelenmek için 2 haftadan uzun süren öksürük önemlidir. Ayrıca, halsizlik, iştahsızlık, gece terlemesi, kilo kaybı olur. Akciğer film bulguları da veremi kuvvetle düşündürür. Kesin tanı için balgam incelemesi yapılır ve mikrop (basil) gösterilir. Verem hastalarının erken tanısı ve etkili tedavisi veremden korunmanın en önemli yoludur. Tanı konulan verem hastası, en az altı ay düzenli tedavi ile iyileşir. Eğer düzenli tedavi yapılamazsa ya da kullanılan ilaçlar etkisiz ise (ilaç direnci varsa) yeni ilaçlarla daha uzun tedaviler gerekir. İlaç direnci, verem tedavisinin en önemli sorunudur. Çünkü, pahalı, uzun süren, yan etkisi fazla ilaçlarla tedavi gerekir.
Tüberküloz 2022 yılında, bulaşıcı ajandan kaynaklı ölüm nedenleri arasında coronavirus hastalığından (COVID-19) sonra dünyanın ikinci önde gelen hastalığıdır. DSÖ’nün en son yayınladığı dünya çapındaki en sık ölüm nedenleri arasında tüberküloz 13’üncü sırada yer almıştır. DSÖ raporuna göre, 2022 yılında dünyada 7,5 milyon kişiye yeni tüberküloz tanısı konuldu. 2022 yılında dünya çapında tüberküloz sebepli ölen kişi sayısının 1,3 milyon olduğu tahmin ediliyor. Tüberküloz mortalite oranlarında 2010-2020 yılları arasında her yıl azalma görülmüştür. COVİD-19 salgını sebebiyle 2020-2021 yılları arasında artış göstermiştir. Dünyada tüberküloz kontrolü, Tüberkülozu Bitirme (END TB) Stratejisini içermektedir. DSÖ’nün 2015 yılında tüberküloza bağlı ölümlerin 2025 yılında %75 oranında, 2035 yılında %95 oranında azaltmak olarak belirlemiştir. DSÖ raporunda, ölüm oranlarındaki hedeflerin gerisinde olduğunu, 2022 yılında 2015’e göre ölüm oranının sadece %19 seviyesinde bir azalma gösterdiğini belirtmiştir. Bu hedeflere ulaşmak için verem hastaların erken teşhis ve tedavisi önemlidir.
Türkiye, başarılı bir verem savaşı programı yürütmektedir. Tüberküloz tedavisi ücretsizdir. Ülkemizde hasta sayısı yıllar içinde giderek düşmektedir (2005 yılındaki hasta sayısı 20.535 iken, 2020 yılında hasta sayısı 8.925’ya düşmüştür). Türkiye’de başarılı bir verem savaş kontrol programı yürütülmektedir. Türkiye’de 2018 yılında hastaların %7,7’si, 2019 yılında ölüm oranı %8,8 olarak saptanmıştır. Türkiye'de 2005 yılından itibaren tüberküloz saptanan olgu sayısı azalmasına rağmen ölüm oranlarında artış gözlenmektedir. Türkiye’de tüberküloz önemli halk sağlığı problemidir.
Hastanemiz Türkiye’deki dört referans hastanesinden biridir. İstanbul da Türkiye’deki verem hastalarının üçte biri, dirençli tüberküloz hastalarının yarısı bulunmaktadır. İstanbul’da iki tüberküloz referans hastanesi bulunmaktadır. Bizim hastanemiz, İstanbul’daki yatak sayısı en fazla olan tüberküloz referans hastanesidir. Hastanemizde 52 tüberküloz yatağı bulunmaktadır. Türkiye’nin tüm illerinden dirençli tüberküloz, tedavi yönetimi zor hastalar, dirençli tüberküloz, yabancı ülke doğumlu hastalar yatarak tedavi olmaktadır. Tüberküloz servis ve polikliniğimizde tüberküloz konusunda deneyimli hekimler çalışmaktadır. Dirençli tüberküloz tedavisi, yan etkilerin yönetimi deneyimli hekimlerimiz tarafından yapılmaktadır. Tüberküloz tedavisinin temel ilkelerinden biri doğrudan gözetimli tedavidir. Hastanemizde doğrudan gözetimli tedavi (DGT) deneyimli hemşirelerimiz tarafından yapılmaktadır.
Tüberküloz polikliniklerimizde tüberküloz hastalarının tanı ve tedavisi yapılmaktadır. İstanbul ve Türkiye’nin tüm illerinden hastalarımız kontrolleri ile takip edilmektedir.
Tüberküloz dışı mikobakteri laboratuvarların gelişmesi ile farkındalığı artmıştır. Tüberküloz dışı mikobakteri hastalığı sıklığı son yıllarda artmıştır. Tüberküloz dışı mikobakteri hastaları Türkiye’nin her yerinden merkezimize yönlendirilmektedir. Tüberküloz polikliniğimizde tüberküloz dışı mikobakteri tanı ve tedavisi yapılmaktadır.
Hastanemiz tüberküloz servisi ve tüberküloz polikliniğimizde göğüs hastalıkları, enfeksiyon hastalıkları, dahiliye asistan eğitimleri yapılmaktadır. Türkiye’nin her yerinden Verem Savaş Dispanser hekim eğitimleri yapılmaktadır.
Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilimleri Üniversitesi İstanbul Süreyyapaşa Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim Araştırma Hastanesi olarak ülkemizde başarılı bir verem savaşının yürütülmesi için destek vermeyi sürdüreceğiz.